انواع زعفران
هر رشته از زعفران از دو قسمت تشکیل شده است که در تشخیص انواع مختلف زعفران بسیار مهم است؛ قسمت اول کلاله (قسمت قرمز رنگ زعفران) و قسمت دوم خامه (قسمت سفید رنگ زعفران) است. در ادامه به معرفی انواع گل زعفران در ایران و تفاوت آن‌ها می‌پردازیم:
زعفران دخترپیچ یا دسته
در گذشته کاشت و برداشت زعفران، دسته‌‌بندی و بسته‌بندی زعفران به عهده‌ی زنان و دختران زحمتکش بوده است؛ به همین علت به این نوع زعفران، زعفران دخترپیچ گفته می‌شود؛ حتی امروزه نیز در بعضی از نقاط جهان بسته‌بندی به‌صورت صنعتی انجام نمی‌شود و دختران مسئول انجام این کار هستند.
زعفران دخترپیچ یا دسته، رشته‌ای است که قسمت زرد و قرمز رنگ زعفران را با هم دارد. قسمت زرد آن حدود 30 درصد و قسمت قرمز آن حدود 70 درصد است. چینش این مدل به صورت یک سویه و دو سویه قرار می‌گیرد. در چینش یک سویه، کلاله‌ها بر روی هم و خامه‌ها نیز برروی یکدیگر قرار می‌گیرند. اما در چینش دوسویه خامه‌ها در میان و کلاله‌ها در دو سمت قرار می‌گیرند.
زعفران پوشال
زعفران پوشال یکی از انواع مدلهای زعفران است. در زمان برداشت زعفران، کلاله‌ها را از بخش پایین‌تر قسمت قرمز رنگ که خامه نام دارد جدا می‌کنند. کلاله‌ها دارای 1 الی 3 میلی‌متر خامه در یک شاخه هستند؛ در آخر کلاله‌های سه‌شاخه زعفران، مقداری زردی یا سفیدی وجود دارد که به آن زعفران پوشال گفته می‌شود. زعفران پوشال به دو گونه پوشال معمولی و پوشال قلمدار تقسیم می‌گردد. به زعفران پوشالی که دارای کلاله معمولی و فرخورده با خامه بیشتری است، پوشال معمولی و به زعفران پوشالی که دارای کلاله‌های صاف و ضخیم، خامه کمتر و بدون فرخوردگی باشد پوشال قلمدار می‌گویند.
زعفران سرگل
این زعفران را به‌علت جداسازی قسمت خامه از کلاله سرگل می‌گویند. برای به دست آوردن این زعفران فقط به بخش بالایی رشته زعفران نیاز دارید که این بخش همان قسمت قرمز رنگ رشته زعفران یعنی کلاله است. یکی از اساسی‌ترین ویژگی زعفران سرگل یک رنگ و یک دست بودن رشته‌های آن است. این نوع از زعفران بیشترین میزان رنگ‌دهی و بالاترین کیفیت را دارد. این زعفران از پاک کردن و الک‌کردن زعفران پوشال و زعفران دخترپیچ به دست می‌آید؛ در طی این فرآیند ممکن است برخی از کلاله‌های جداسازی شده، پودر یا شکسته شوند.
زعفران نگین
زعفران نگین یکی ازپرتقاضاترین و باکیفیت‌ترین نوع زعفران است. مشتری‌های زیادی در بازارهای منطقه و ایران دارد. این زعفران دارای رنگ‌دهی و ظاهری فوق‌العاده و بسیارخوش‌بو است. در این زعفران سه رشته کلاله به هم متصل و صاف و بدون شکستگی هستند؛ در‌صورتی‌که در زعفران سرگل کلاله‌ها دارای شکستگی هستند. به همین علت این نوع زعفران قیمت بالاتر و ظاهر بهتری نسبت به زعفران سرگل دارد.
زعفران نگین به سه بخش شبه‌نگین و سوپرنگین و نگین‌پرسی تقسیم می‌شود. به زعفرانی که طول آن بالای 5/2 سانت باشد زعفران سوپرنگین می‌گویند. اگر آخر زعفران سوپرنگین زرد باشد به آن شبه‌نگین می‌گویند. قطر زعفران سوپرنگین و شبه‌نگین با هم برابر است. در زعفران نگین‌پرسی اگر آن را در حالت اتویی خشک کنیم، قلم زعفران یکدست و صاف‌اند و دچار شکستگی نمی‌شوند.
زعفران سفید یا کنج
در این زعفران بعد از اینکه سرگل را از دسته جدا می‌کنند بخش ریشه یا سفیدی باقی می‌ماند که در ایران به‌آن زعفران سفید، کنج یا خامه زعفران نیز می‌گویند. تصور مردم در این است که بخش ریشه زعفران دارای عطر بیشتر است؛ اما بخش قرمز رنگ زعفران نیز دارای مواد ارزشمندی است. در زعفران کنج یا خامه به علت وجود کلاله می‌توان برای درمان اختلالاتی مثل افسردگی، شادابی پوست، بهبود عملکرد کبد و قلب، از بین بردن بوی بد دهان استفاده کرد.
زعفران نرمه یا شکسته
زمانی‌‌که کلاله‌های زعفران از گل زعفران خشک و جدا می‌شوند و در هنگام جابه‌جایی زعفران‌ها بعضی از کلاله‌های درشت شکسته و خرد می‌شوند، به این زعفران خرد شده زعفران نرمه یا زعفران شکسته می‌گویند. زعفران نرمه مثل زعفران سرگل یا زعفران نگین همان بو، عطر و رنگ مخصوص خودش را دارد، فقط تفاوت آن این است که شکل ظاهری آن متفاوت است. رنگ‌دهی و کیفیت زعفران نرمه در حد زعفران سرگل است و تنها تفاوت آن در ظاهر شکستۀ آن بوده که باعث شده است قیمت پایین‌تری نسبت به دیگر نوع زعفران‌ها داشته باشد.
